අප ජීවත්වන සමාජයේ බොහෝ දෙනෙකුගේ බාහිර පෙනුම දැක්කාම ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වයස හිතාගන්න පුළුවන් .ඒත් සමහරක්ගෙ උපත් වයසට වඩා බොහෝ ලාබාල පෙනුමක් බාහිර පෙනුම තුළින් දිස්වෙනවා. එයට හේතුව අපේ සමෙහි නිරෝගී තාරුණ්‍යය රඳවන ප්‍රධාන අංගයක් ලෙස කොලැජන් නිෂ්පාදනය හඳුන්වන්න පුළුවන් . ඒ නිසාම රූපලාවණ්‍ය හා සෞඛ්‍ය ක්ශෙත්‍රයේ විශාල අවධානයක් කොලැජන් වලට ලැබිලා තියෙනවා .

මොකක්ද මේ කොලැජන් කියල කියන්නේ බලමු .යේල් විශ්වවිද්‍යාලයට අනුව, කොලැජන් කියල කියන්නේ සම සහ කාටිලේජ වැනි සම්බන්ධක පටකවල මූලික ව්‍යුහාත්මක අවයවය වන ප්‍රෝටීන කුලයක් . සරලවම කිව්වොත් කොලැජන් කියන්නේ ප්‍රෝටීනයක්. එය අපේ සිරුරේ සියළුම ප්‍රෝටීන අතරින් තුනෙන් එකක් පමණ වෙනවා.

අපේ සිරුර තුළ කොලැජන් වර්ග 28 ක් තියෙනවා . සිරුර තුළ ඇති කොලැජන් වලින් සියයට අනූවක් පමණ පලමු වර්ගයේ ඒවා වගේම ඉතුරු කොලැජන් වලින් බහුතරයක්ම සෙසු වර්ග හතරකට අයතියි.

පලමු වර්ගයේ කොලැජන් අපේ සමෙහි, කණ්ඩරාවන්හි(tendon), අභ්‍යන්තර අවයව වල සහ අස්ථිවල ඓන්ද්‍රීය කොටස්වල දැක ගත හැකියි. ඒ වගේම දෙවන වර්ගය කාටිලේජ වලත් තෙවන වර්ගය ඇටමිදුලුවල සහ වසා පටකයන්වල හා සිව් වන වර්ගය දරණු පටලයෙහිත් (basement membrane) පස්වන වර්ගය හිසකෙස් වල වගේම සෛල මතුපිටත් දකින්න පුළුවන් .

අපේ සිරුර තුළ කොලැජන් නිෂ්පාදනය වන්නේ මෙහෙමයි. කොලැජන් ඇතුළු සිරුරේ විවිධ ⁣ප්‍රෝටීන හැදිල තියෙන්නේ ඇමයිනෝ අම්ල වලින් .අප ගන්නා ආහාරයේ ඇති ප්‍රෝටීන ඇමයිනෝ අම්ල බවට පත්වී සිරුරේ ස්වභාවිකව කොලැජන් නිෂ්පාදනය වෙනවා.

හෝමෝන ද කොලැජන් සෑදීම සදහා වැදගත් වෙනවා .ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් , ඊස්ට්‍රජන් මෙන්ම වර්ධක හෝමෝන ප්‍රමාණයත් කොලැජන් සෑදීමට හා ශක්තිමත්ව පවත්වාගෙන යාමට වැදගත් වෙනවා .

කොලැජන් කියන්නේ සිරුර පුරාම සංයුක්ත පටක වල ඇති ප්‍රෝටීනයක් නිසා සම , හිසකෙස් , නිය, අස්ථි, සන්ධි යන සියල්ලගෙම යහපැවැත්මට හා නිරෝගීබවට වැදගත් වෙනවා .

විශේෂයෙන්ම නිරෝගී , දිදුලන , තෙතමනය හා නම්‍යබව සහිත සමක් ලබා දෙමින් තාරුණ්‍යය පෙනුමට උපකාරී වෙනවා . සම රැළි වැටී වයසට වඩා වයසක පෙනුමක් ඇති කිරීමට හේතුව වන්නේ සමට යටින් ඇති කොලැජන් දුර්වල වීම. සිරුරේ නිපදවෙන කොලැජන් ප්‍රමාණය අඩු නම් සම වියලි ගතියකින් යුක්‌තව අකලට වයසක පෙනුමක් ඔබ තුළින් දිස්වෙනවා.

ඒ වගේම බාහිර රූපයේ සුන්දරත්වයට වැදගත් වන දිගු ඝන දීප්තිමත්බවින් යුත් නිරෝගී කෙස් කලඹකට මේ කොලැජන් වැදගත් වෙනවා . අස්ථි , නිය වගේම සමස්ත සිරුරේම බාහිර ඔපයට කොලැජන් අත්‍යවශ්‍යයි .

සුන්දරත්වයට විතරක් නෙමෙයි ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් (osteoarthritis) රෝගයෙදී සන්ධි වල ඇති කොලැජන් වේගයෙන් දුර්වල වීමෙන් අධික වේදනාවක් ඇති වන අතර එම වේදනාව සමනයට කොලැජන් උපකාරී වෙනවා . රෝගයට සම්පූර්ණ සුවය ලබා ගත නොහැකි වුවත් රෝගය සහිත සන්ධිවලට කොලැජන් ශෛල්‍ය වෛද්‍යායානුකූලව ඇතුල් කිරීම වඩාත් බලාපොරොත්තු තැබිය හැකි ප්‍රතිකාරයක් විදිහට PLOS One හි පළවූ 2018 අධ්‍යන වාර්තාවක හෙලි කර තිබෙනවා .

තුවාල සඳහා සාර්ථක ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස කොලැජන් භාවිතය දක්වන අතර එය වසර දෙදහකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ සිදු කරෙන ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් බව මාර්ග ගත BioMedical Engineering සඟරාවෙ දක්වා තිබෙනවා .

ඔබ දන්නවද සිරුරේ කොලැජන් හීන වීමට හේතු ලෙස මේවා බලපාන වග. කොලැජන් නිෂ්පාදනය සිරුර තුළ ස්වභාවිකවම අපේ වයසත් සමග අඩුවී යනවා. ඒ වගේම හිරු එළියේ රස්නයට අධිකව නිරාවරණය වීම තුළ හිරු එළියේ පවතින විකිරණ මගින් ඔක්සිකරණය හරහා සමේ පවතින කොලජන් තන්තු විනාශ කර සම වියළි ස්වභාවයකට පත් වෙනවා .

එ් වගේම දුම් පානය , පෝෂණයෙන් හීන ආහාර , කාන්තාවන්ගේ ආර්තවහරණයෙදි ඊස්ට්‍රජන් හෝමෝනය තියුණු ලෙස අඩු වීම , වයසත් සමග වර්ධක හෝමෝන අඩුවීම නිසාද කොලැජන් නිෂ්පාදනය අඩු වෙනවා .

මේ නිසාම අද වන විට කොලැජන් පිටතින් ලබා ගැනීම විලාසිතාවක් බවට පත්වෙලා.

මුඛ පරිපූරක (පොෂණ අතිරේකයක්) විදිහට , ආලේපන විදිහට කොලැජන් නිෂ්පාදනයන් වෙළදපොල තුළ දක්නට ලැබෙනවා . එ්ත් මෙවැනි නිෂ්පාදන තුළින් ඵලදායිතාවය තහවුරු කිරීමට තුඩුදෙන විද්‍යාත්මක සාක්ෂි දුර්ලභයි.

මෙසේ පෝෂණ අතිරේක ගැනීම තුළින් කෙස් , නිය, සමට සැබෑ වෛද්‍යමය වාසියක් ලැබෙන බවට ඔප්පු වූ සාක්ෂි ඉතා අල්ප බව හුස්ටන්හි, ටෙක්සාස් විශ්ව විද්‍යාල සෞඛ්‍ය විද්‍යා කේන්ද්‍රයේ විද්‍යා මහාචාර්ය වෛද්‍ය ඇඩිලේඩ් හර්බට් කියා සිටිනවා.එම මතයම සනාත කරමින් කොලැජන් පරිපූරක ගැන කල්පනාකාරී වන ලෙසත් ඒවායේ සෞඛ්‍යමය වාසි ගැන විද්‍යාව තවමත් සම්පූර්ණයෙන් අධ්‍යයනයක යෙදී නැති බව වෙස්ටන් මහතා පවසා සිටිනවා. ජීවන රටා සාධක කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් හොඳ සමබර ආහාර වේලක් ලබා ගැනීම පිටතින් ලබා ගන්නා පෝෂණ අතිරේක සිරුර අභ්‍යන්තරයට ලබා ගැනීමට වඩා ඵලදායී බව ඒ මහතා වැඩි දුරටත් සඳහන් කරනවා .

අප ලබා ගන්නා ආහාර පාන හරහා ස්වභාවිකවම කොලැජන් සිරුරට ලබා ගැනීමේ හැකියාව තියෙනවා .ඒ හරහා නොමිලේ වගේම පහසුවෙන් ලබා ගැනීමේ හැකියාව තියෙනවා .

ප්‍රෝටීන් සරු ආහාර එනම් කුකුල් මස්, ගව මස්, බිත්තර, කිරි ආහාර, රනිල වර්ග සහ නිවුඩ්ඩ සහිත ධාන්‍ය වර්ග ඒ වගේම නැවුම් එළවළු හා පලතුරු වලින් කොලැජන් සෑදීමට අවශ්‍ය ඇමයිනෝ අම්ල සිරුරට ලබා ගන්න පුළුවන් .

තවද කොලජන් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය නිවැරදි කිරීම සඳහා බෙල්ලන්,මොලුස්කාවන් වැනි තඹ අඩංගු ආහාර කිවී, බ්ලූබෙරීස්, කළු වියළි මිදි , ඇපල්, ස්ටෝබෙරි , දෙහි,දොඩම් , පැෂන් ෆෘට් ආදී විටමින් සී අඩංගු පළතුරුද ආහාරයට ගැනීම වැදගත් . විශේෂයෙන්ම විටමින් සී උපකාරී වෙනවා සමට තුවාලයක් වු විට එය වහා සුව කිරීමට හා සමේ කොලැජන් පටක වර්ධනයට.

බිත්තර ,තක්කාලි , සුදු ළුූණු, බතල, කොමඩු , මුරුංගා , රාබු , මල් ගෝවා ආදී සල්ෆර් අඩංගු ආහාර තිරිඟු පැළ ආදී සින්ක් අඩංගු ආහාර රතු එළවළු ආදී සිලිකන් අඩංගු ආහාර පාන ද ලබා ගැනීම වැදගත් .

තෙල් සහිත මාළුද යකඩ අඩංගු නිවිති , ගෝවා ආදි පලාවර්ග ,අඩු මේද මස්, පීච්, කෙසෙල්, සෝයා, චෙරි, රතු ගම්මිරිස්, වට්ටක්කා, කැරට් ආදියද ආහාරයට එක් කර ගැනීම වැදගත් . විශේෂයෙන්ම නැවුම් පලතුරු හා එළවළු බහුලව ගැනීම තුළ කොලැජන් හායනයට ලක් කළ හැකි ඔක්සිකාරක පීඩනයෙන් ශරීරය රැක ගන්නා ප්‍රතිඔක්සිකාරක (antioxidants) සිරුරට ස්වභාවිකව ලැබෙනවා.

එ් වගේම අප ගන්නා ආහාරයේ කොළ වර්ග වල තියෙන ක්ලොරෙල්ලා ග්රෝත් ෆැක්ටර් එකට වර්ධක හෝමෝනය ලෙසට ක්‍රියාත්මක වෙන්න පුළුවන් . එය සිරුර තුළදි වර්ධක හෝමෝනය වගේම ක්‍රියා කර අක්මාව පණ ගන්වන අතර සමට යටින් ඇති කොලැජන් ශක්තිමත් කරනවා. මේ නිසා කොළ පැහැති ආහාර වැඩිපුර ගැනීම මගින් සම වගේම අක්මාව නිරෝගී කරනවා.

ඒ වගේම සුවබර නින්ද , දෛනික ව්‍යායාම ඇතුළු අනෙකුත් ක්‍රියාකාරකම් යහපත්ව පවත්වා ගැනීම , මානසික / කායික සුවතාවය ද සිරුරේ කොලැජන් වල මනා පැවැත්මට වැදගත් වෙනවා.

සටහන - මහේෂානි මීගහපොල

උපදෙස් - ආයුර්වේද වෛද්‍ය චේතිකා නාගහවත්ත, රක්වාන ආයුර්වේද රෝහල